Een kwestie van vertrouwen
Volgende week zijn de Tweede Kamerverkiezingen. Lijsttrekkers halen alles uit de kast om de gunst van de kiezer te winnen. Het is heel sterk een vertrouwenskwestie, juist in een tijd waarin ons vertrouwen onder grote druk staat.
Tijdens deze coronapandemie moeten we niet alleen vertrouwen op elkaars goede gedrag, maar ook op de overheid. Een overheid die voortdurend onze vrijheden beperkt om het virus de kop in te drukken. Velen van ons snappen de coronamaatregelen nog enigszins, maar zijn ze eigenlijk meer dan zat. Waarom kunnen de terrassen niet open? Waarom wordt er niet sneller gevaccineerd? Waarom mag mijn moeder wel bij ons op bezoek komen, maar wij niet bij haar? En dan is er nog die toeslagenaffaire. Honderden mensen zijn jarenlang systematisch en onterecht benadeeld en gediscrimineerd.
Kortom: het vertrouwen in de politiek, de overheid en ons democratische systeem heeft nogal een deuk opgelopen.
Hoe kunnen politieke partijen en vooral hun lijsttrekkers in deze crisistijd het vertrouwen behouden of (terug)winnen? In zijn bestseller The Speed of Trust legt Stephen M.R. Covey uit hoe je vertrouwen kunt bouwen en duurzaam leiderschap kunt ontwikkelen. Een aanrader voor onze politici, al zullen velen van hen al wel een exemplaar in de boekenkast hebben staan 😉
Vertrouwen bestaat volgens Covey uit karakter en competentie, waarbij karakter gaat over integriteit en intenties, terwijl competentie zich richt op vaardigheden, ervaring en behaalde resultaten. Dit zijn de zogenaamde ‘kernen van geloofwaardigheid’. Je zou bijvoorbeeld kunnen stellen dat Rutte een voorsprong heeft door zijn ervaring als premier of vanwege het feit dat hij zijn vaardigheden als crisismanager het afgelopen jaar zo goed kon etaleren.
Daar staat tegenover dat hij – overigens niet als enige in de politiek – weleens een paar uitglijders heeft gemaakt (denk aan de dividendbelasting) en beloftes niet is nagekomen (denk aan de optimistische koopkrachtplaatjes). Voor hem is het van belang om de kiezer actief en empathisch mee te blijven nemen in zijn intenties. Zolang we denken dat een leider werkelijk in ons belang handelt, zijn we ook geneigd diegene als leider te blijven vertrouwen.
Als kiezer ga je gevoelsmatig een relatie aan met de partij en de kandidaat waar je op stemt. En die relatie loopt voor een grote groep zwevende kiezers steeds vaker uit op een teleurstelling, een soort one-term stand zonder vervolgstem. Voor politici is het belangrijk om consequent gedrag te tonen en zo de kans op een duurzame relatie met de kiezer te vergroten. Dat is niet alleen belangrijk voor de partij, maar ook voor het probleemoplossend vermogen van ons land.
Covey beschrijft dertien eigenschappen die hen daarbij kunnen helpen. Ik noem er een paar.
Om te beginnen het advies om niet ‘efficiënt’ te willen zijn in de omgang met mensen en oprechte interesse in hun belangen te tonen. En dan niet alleen in verkiezingstijd. Een andere tip is om zorgvuldig te zijn met het doen van toezeggingen. Beloof nooit te veel en lever ook niet te weinig. Op het moment dat je een belofte niet kunt nakomen, steek dan de hand in eigen boezem en ga desnoods door het stof. Dit blijkt voor politici en bestuurders lastiger, naarmate het risico op politieke consequenties hoger is.
Covey geeft aan dat het loont om zelf verantwoording af te leggen, anderen zo nodig op hun verantwoordelijkheid te wijzen, maar de schuld niet af te schuiven als het verkeerd gaat. Hier gaat het nogal mis in verkiezingstijd … ik merk dat zelfs ik als politiek betrokken kijker de neiging heb om weg te zappen als het zoveelste debat uitloopt op een wedstrijdje jij-bakken en beschuldigingen.
Een laatste (gouden) les van Covey voor politici die naarstig op zoek zijn naar een duurzame relatie met de kiezers in Nederland: schat jezelf niet te hoog in, blijf leren en ga er nooit van uit dat je kennis en ervaring voldoende zijn voor de uitdagingen van morgen.
En tot slot: vertrouwen is een werkwoord. Het komt niet uit de lucht vallen … maar als je er hard aan blijft werken, levert dat wel degelijk resultaat op.
Aan wie vertrouwen jullie je stem toe? Ik wens iedereen veel wijsheid toe in het stemhokje.