Participatiemaatschappij zoekt nieuwe spelregels
Kort geleden was er bij de galerie bij ons om de hoek in Oud Charlois, Rotterdam, bezoek van politie en stadswachten. Je kunt het wel een inval noemen: zeven vertegenwoordigers van de wet die foto’s maken van de galerie, twee flessen wijn en de prijslijst achter de ontvangsttafel. De galeriehoudster is de droom van elke participatie liefhebbende politicus. Ze organiseert een uitgebreid netwerk van bewoners, coördineert samen met anderen talrijke initiatieven in Oud Charlois en haar galerie fungeert als ontmoetingsplek. Tijdens zo’n ontmoeting wordt een wijntje gedronken. Soms buiten omdat iemand het combineert met een sigaret. Nu is er is geklaagd, omdat de galeriehoudster geen horecavergunning heeft.
Participatiesamenleving was trending topic op twitter. De ambitie is dat burgers de verantwoordelijkheid nemen voor hun eigen leven en omgeving. Overal zoemen verhalen rond of burgers zelfredzaam kunnen zijn. Eigen kracht versus overheidsmacht. Iedereen kent een voorbeeld van iemand die geen netwerk heeft. (Vilein vraagje: als je dat voorbeeld kent, dan zit hij/zij toch in jouw netwerk?) De Trendrede 2014 (http://www.trendrede.nl/) noemt de enorme innovatie in initiatieven en stelt dat de ‘gevestigde orde’ steeds meer onder druk komt te staan. De ‘gevestigde orde’ maakt gebruik van rituelen en regels die niet altijd passen bij nieuwe situaties. De lastige situatie ontstaat dat de nieuwe initiatieven de grenzen van de bestaande regels aftasten en dat daar nog geen nieuw antwoord op is.
Voorbeelden zijn er genoeg. De Repair Cafés – ontstaan op initiatief van bewoners op zo’n 150 plaatsen in het land. Vakkennis wordt opnieuw gewaardeerd en de reparatieplaats is een ontmoetingsplek. Moeten daar zware veiligheidsregels op, zodat de kans op fouten zo klein mogelijk wordt? Een Wijkrestaurant – drie avonden per maand koken wijkbewoners voor de buurt, vegetarisch en goed betaalbaar. Moet daar HACCP worden gekookt om ieder risico uit te sluiten? Tijdens een opening van een ontmoetingsbank bij een kleine speeltuin wordt een wijntje geschonken voor de bezoekers. Er is een algemeen alcoholverbod in deze wijk. Neemt de deelraadsvoorzitter een wijntje met de bewoners of waarschuwt hij de politie omdat hij moet handhaven? Hij neemt het wijntje. Kort daarna zegt een ernstig alcoholverslaafde buurtbewoner tegen hem: “Jij wel en als ik een biertje op straat drink, krijg ik een boete.” Ik noem het maatwerk, een ander noemt het een samenleving die verschil maakt tussen groepen. De participatiesamenleving is een samenleving in transitie waarvoor we nieuwe flexibele spelregels moeten ontwikkelen.
Delen is het nieuwe hebben, zegt de Trendrede 2014. De nieuwe valuta, de ruilmiddelen die bepalend zijn voor je succes, zijn: vertrouwen, wederkerigheid, transparantie en duurzaamheid. Het gaat niet over gebaande paden, over controle of over regels die altijd geldig zijn. Veel belangrijker is lef hebben, risico nemen, experimenteren en discussie voeren met elkaar hoe je tot nieuwe oplossingen komt. Participatie betekent participatie van iedereen, dus ook van de overheidsvertegenwoordigers die op voet van gelijkheid en verantwoordelijkheid samen met burgers participeren.
De inval in de galerie om de hoek bleek niet bekend bij de verantwoordelijke politici. Die gaan nu op zoek naar de bron vanwaaruit actie is ondernomen. Ik vertrouw erop dat het een leermoment wordt waar alle verantwoordelijke partijen bij worden betrokken, dus ook de participerende bewoners van Oud Charlois en de klagers.
De start van een vernieuwende dialoog, die de band tussen partijen gaat versterken.
Lees ook de Trendrede 2014.