Politiek in de publieke ruimte

Wat is politiek? Je denkt misschien aan verkiezingen, democratie, politici in Den Haag, de provincie of je woonplaats. Hannah Arendt* heeft een andere definitie van politiek. Politiek is bij haar het gesprek in de openbare ruimte, gewoon op straten, pleinen, in de cafés. Politiek – dat zijn wij, in gesprek met elkaar. Juist dat gesprek loopt niet altijd even lekker. We hebben te maken met polarisatie, haatmail, etc.
Ik zou willen weten hoe je de publieke ruimte zo kunt inrichten dat het goede gesprek wel op gang komt.

We gingen met de Beuk-collega’s op studiebezoek naar Wenen. Wenen wordt geroemd als de best leefbare stad van de wereld. We waren nieuwsgierig: hoe komt dat? Het studiebezoek concentreerde zich op social housing en de manier waarop de stad omgaat met het sterk groeiende inwonersaantal.

De leefbaarheid zit in allerlei dingen.

Het aantal bankjes bijvoorbeeld. Dit is het parkje voor het Rathaus. Daar staan heel veel bankjes. Die vormen een uitnodiging om te gaan zitten en met anderen in gesprek te gaan.
Het contrast met het park bij de Euromast in Rotterdam vind ik pijnlijk groot.
Daar heeft de gemeente bijna alle bankjes weggehaald. Zo zijn er inderdaad geen hangplekken meer, maar ook geen plekken om de ‘staat van de wereld’ met elkaar te bespreken.

Of de vormgeving van de openbare toiletten. Plassen moeten we altijd en overal.
In Wenen kan dat ook een moment zijn om in gesprek te gaan over gender en het milieu. Plassen en tegelijkertijd de wereld beter maken, wie wil dat niet. En in de rij voor de wc kan het ook gaan over de combinatie van de prachtige planten met het openbare toilet.

Het Karl Marx hof is een gigantisch project met arbeiderswoningen uit de jaren 1920. Het is een prachtig complex van wel 1100 meter lang. Het is een icoon voor de sociale woningbouw in Wenen: goed onderhouden en mooi ontworpen met veel woningen maar ook grote goed ingerichte binnentuinen, met veel groen en speelplekken en kunst en banken en dus ruimte voor verpozen en ontmoeten en politieke gesprekken.

Humor op straat. Op de prullenbakken op straat staat een boodschap. Ze brengen een glimlach op je gezicht. Als je het weet, dan let je erop. En passant weet je dan ook waar de prullenbakken staan.

Hoe ondersteun je politiek in de openbare ruimte? Hoe breng je het gesprek in de publieke ruimte op gang?

Door een plek te maken, waar mensen met elkaar in gesprek kunnen zijn. Met bankjes waarop ruimte is voor meer mensen.

Door je uit te spreken over je doelen: de aarde beter maken, ook door het gebruiken van een openbaar toilet.

Door trots te zijn op wat je bent: de stad Wenen is de grootste woningeigenaar van Europa en heeft daardoor een stevige invloed op de leefbaarheid van de stad.

Door gebruik te maken van humor en schoonheid . Maak van de dingen, waar je normaal geen twee keer naar kijkt (openbare toilet, prullenbak), een bijzonder object. De hele stad knapt ervan op.

* Hannah Arendt is een filosofe, die zich nadrukkelijk heeft uitgesproken over totalitaire regimes.
Een inleiding in haar filosofie: Antoon van den Braembussche e.a.: Hannah Arendt, vita activa versus vita contemplativa, 2002.